สำหรับคู่สมรสหลายคู่ การทำหมันอาจเคยเป็นคำตอบที่เหมาะสมในช่วงชีวิตหนึ่ง แต่เมื่อเวลาผ่านไป ความต้องการและสถานการณ์ก็เปลี่ยนไป ทำให้หลายคนกลับมาตั้งคำถามใหม่ที่เต็มไปด้วยทั้งความหวังและความกังวลว่า “หากทำหมันแล้วอยากมีลูก ทำได้จริงหรือไม่ ?”

แม้การทำหมันจะเป็นวิธีคุมกำเนิดถาวรที่มีประสิทธิภาพ แต่ข้อจำกัดที่สำคัญคือ หากเปลี่ยนใจในภายหลัง โอกาสตั้งครรภ์เองตามธรรมชาติจะน้อยลง อย่างไรก็ตาม ด้วยความก้าวหน้าของเทคโนโลยีด้านการเจริญพันธุ์ในปัจจุบัน ได้เปิดโอกาสใหม่ ๆ ให้คู่สมรสที่ทำหมันแล้วสามารถกลับมามีลูกได้อีกครั้ง ภายใต้การดูแลและวางแผนอย่างเหมาะสมโดยแพทย์ผู้ให้คำปรึกษาด้านการเจริญพันธุ์

การทำหมันคืออะไร ?

การทำหมันเป็นการคุมกำเนิดแบบถาวรที่ช่วยป้องกันการตั้งครรภ์ โดยมีทั้งการทำหมันในผู้หญิงและผู้ชาย

การทำหมันหญิง

การทำหมันในผู้หญิงเป็นการผ่าตัดที่แพทย์จะตัดและผูกท่อนำไข่ ซึ่งเป็นท่อที่เชื่อมรังไข่กับมดลูก เมื่อท่อนำไข่ถูกปิดกั้น ไข่ที่ตกออกมาจากรังไข่จึงไม่สามารถเคลื่อนที่ไปพบกับอสุจิได้ ส่งผลให้ไม่มีการปฏิสนธิและป้องกันการตั้งครรภ์ได้สำเร็จ

การทำหมันชาย

การทำหมันชายเป็นการผ่าตัดเล็กเพื่อผูกหรือตัดท่อนำอสุจิ (Vas Deferens) ซึ่งเป็นท่อที่ทำหน้าที่ลำเลียงอสุจิจากอัณฑะไปยังท่อปัสสาวะ การปิดกั้นท่อนี้ทำให้อสุจิไม่สามารถออกมาปะปนกับน้ำอสุจิได้ในขณะที่มีการหลั่ง จึงช่วยป้องกันการตั้งครรภ์ได้อย่างมีประสิทธิภาพเช่นกัน

ทำหมันแล้วมีลูกได้ไหม ?

คำตอบคือ “เป็นไปได้” แต่ไม่ใช่ด้วยวิธีธรรมชาติ เพราะการทำหมันเป็นการคุมกำเนิดถาวร ทำให้ร่างกายไม่สามารถเชื่อมต่อกันเองได้ อย่างไรก็ตาม ปัจจุบันมีเทคโนโลยีและวิธีการรักษาที่ช่วยให้คู่สมรสกลับมามีลูกได้จริง ไม่ว่าจะเป็นการแก้หมัน หรือการทำเด็กหลอดแก้วโดยใช้เทคโนโลยีช่วยการเจริญพันธุ์ เช่น ICSI

วิธีรักษาหลักหลังทำหมัน

เพื่อให้เข้าใจแนวทางการรักษาได้ง่ายขึ้น สามารถแบ่งออกได้เป็น 2 กลุ่มหลัก ดังนี้

1. การแก้หมัน (Reversal Surgery)

วิธีนี้เหมาะสำหรับผู้หญิงที่อายุน้อยและไม่มีโรคแทรกซ้อน รวมถึงผู้ชายที่เพิ่งทำหมันมาไม่นานและอัณฑะยังคงผลิตอสุจิได้เป็นปกติ ซึ่งมีโอกาสที่จะกลับมาตั้งครรภ์เองได้ แต่ก็ยังคงมีความเสี่ยงที่จะตั้งครรภ์นอกมดลูก

2. การทำเด็กหลอดแก้ว

วิธีนี้เหมาะกับคู่สมรสที่ฝ่ายหญิงมีอายุ 35 ปีขึ้นไป หรือมีปัจจัยอื่น ๆ ที่ทำให้การแก้หมันได้ผลต่ำ เช่น มีภาวะพังผืด การทำเด็กหลอดแก้วสามารถควบคุมกระบวนการปฏิสนธิได้ในห้องปฏิบัติการ ซึ่งช่วยเพิ่มโอกาสสำเร็จได้มากกว่า โดยเฉพาะการใช้เทคโนโลยี ICSI ซึ่งสามารถช่วยแก้ปัญหาด้านคุณภาพอสุจิได้เป็นอย่างดี

ทำหมันแล้วยังมีลูกได้ ! ด้วย 5 ขั้นตอนสู่การมีลูกหลังทำหมันหญิง

แม้จะเคยตัดสินใจทำหมัน แต่ความปรารถนาที่จะมีลูกอีกครั้งก็ยังเป็นไปได้ โดยคู่สมรสสามารถวางแผนและดำเนินการตามขั้นตอนเหล่านี้เพื่อเพิ่มโอกาสในการตั้งครรภ์

1. ปรึกษาแพทย์เฉพาะทางด้านเวชศาสตร์การเจริญพันธุ์

ก้าวแรกที่สำคัญคือการปรึกษาแพทย์เฉพาะทางด้านอนามัยเจริญพันธุ์แพทย์จะซักประวัติอย่างละเอียดเกี่ยวกับการทำหมันที่ผ่านมา พร้อมทั้งตรวจสุขภาพโดยรวมของทั้งสองฝ่าย เพื่อประเมินและวางแผนแนวทางที่เหมาะสมที่สุด ไม่ว่าจะเป็นการต่อหมันหรือการใช้เทคโนโลยีช่วยการเจริญพันธุ์ (ART)

2. ประเมินทางเลือกการแก้หมัน (Reversal Surgery)

แพทย์จะพิจารณาความเป็นไปได้ในการแก้หมันอย่างถี่ถ้วน โดยดูจากปัจจัยหลายอย่าง เช่น อายุของฝ่ายหญิง คุณภาพรังไข่และท่อนำไข่ รวมถึงระยะเวลาที่ผ่านไปหลังการทำหมัน นอกจากนี้ยังต้องประเมินศักยภาพของอสุจิจากฝ่ายชายด้วย ข้อมูลเหล่านี้จะช่วยให้ตัดสินใจได้ว่าการต่อหมันเป็นทางเลือกที่เหมาะสม หรือควรเลือกใช้วิธีอื่นที่มีโอกาสสำเร็จมากกว่า

3. พิจารณาการทำเด็กหลอดแก้ว (IVF)

หากปัจจัยไม่เอื้อให้ต่อหมัน เช่น ฝ่ายหญิงอายุเกิน 35 ปี หรือท่อนำไข่ไม่สมบูรณ์ การทำเด็กหลอดแก้วจะเป็นทางเลือกที่เหมาะสมกว่า เพราะกระบวนการ IVF จะช่วยให้สามารถควบคุมการปฏิสนธิได้ในห้องปฏิบัติการ ซึ่งจะช่วยเพิ่มโอกาสสำเร็จได้มากขึ้น 

4. ใช้เทคโนโลยี ICSI เพื่อเพิ่มโอกาส

ในกรณีที่มีปัญหาเกี่ยวกับอสุจิ เช่น จำนวนต่ำ รูปร่างผิดปกติ เคลื่อนไหวไม่ดี หรือต้องเก็บอสุจิจากอัณฑะ/ท่อพักอสุจิโดยตรง เทคโนโลยี ICSI (Intracytoplasmic Sperm Injection) จะช่วยเพิ่มโอกาสสำเร็จได้มากขึ้น เพราะเป็นการคัดเลือกอสุจิที่แข็งแรงและฉีดเข้าสู่ไข่โดยตรง เหมาะสำหรับเคสที่ซับซ้อนหรือเคยมีประวัติการรักษาไม่สำเร็จมาก่อน

5. เตรียมร่างกาย–จิตใจให้พร้อม

แม้เทคโนโลยีจะก้าวหน้าเพียงใด แต่การดูแลสุขภาพก็เป็นหัวใจสำคัญ ควรควบคุมโรคประจำตัว เช่น เบาหวานหรือความดันโลหิตสูง ปรับน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ และออกกำลังกายสม่ำเสมอ นอกจากนี้ ควรดูแลสุขภาพจิตควบคู่ไปด้วย เพราะความเครียดอาจส่งผลกระทบต่อฮอร์โมนและโอกาสในการรักษา 

หากคุณเคยผ่านการทำหมันและกำลังมองหาความหวังในการกลับมามีลูกอีกครั้ง Bangkok IVF Clinic (BIC) คลินิกเฉพาะทางด้านเวชศาสตร์การเจริญพันธุ์ที่มีประสบการณ์และได้รับความไว้วางใจในการบริการรักษาภาวะมีบุตรยากในคู่สมรสจำนวนมาก ภายใต้การดูแลของ นพ.วิวรรธน์ ชินพิลาศ แพทย์ผู้ให้คำปรึกษาด้านการเจริญพันธุ์ที่มีประสบการณ์กว่า 30 ปี พร้อมให้คำปรึกษา

BIC Clinic มาพร้อมเทคโนโลยีทางการแพทย์ที่อยู่ภายใต้มาตรฐานการดูแลของสถานพยาบาล ให้บริการตั้งแต่การตรวจวินิจฉัยภาวะมีบุตรยาก การกระตุ้นไข่ การทำเด็กหลอดแก้ว (IVF) และการคัดกรองพันธุกรรมตัวอ่อน (PGT-A) เราพร้อมช่วยดูแลทุกคู่สมรสที่ต้องการวางแผนการมีบุตร ด้วยแนวทางทางการแพทย์ที่เหมาะสม

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม 

• โทร : +(66)02-933-1584 ถึง 6 
• Line@ : @Bangkokivfclinic

ข้อมูลอ้างอิง

1. What Every Woman Should Know About Female Sterilization. สืบค้นเมื่อวันที่ 30 กันยายน 2568 จาก https://www.healthline.com/health/birth-control-female-sterilization.
2. Vasectomy (Male Sterilization). สืบค้นเมื่อวันที่ 30 กันยายน 2568 จาก https://www.healthline.com/health/birth-control-vasectomy.