หลายคู่สมรสที่กำลังวางแผนตั้งครรภ์อาจสงสัยว่า ไข่ตกคืออะไร หรือ วันไข่ตกคือวันไหน เพราะการเข้าใจกลไกการทำงานของร่างกายผู้หญิงถือเป็นกุญแจสำคัญในการเพิ่มโอกาสมีบุตร ไม่ว่าจะเป็นการตั้งครรภ์ตามธรรมชาติหรือการใช้เทคโนโลยีช่วยการเจริญพันธุ์ เช่น การทำ IVF และ ICSI บทความนี้จะพาคุณไปทำความเข้าใจตั้งแต่ความหมายของไข่ตก ช่วงเวลาที่เหมาะสม ไปจนถึงปัจจัยที่ส่งผล เพื่อให้การวางแผนครอบครัวเป็นไปอย่างมั่นใจมากขึ้น
1. ไข่ตกคืออะไร ?
ไข่ตก หรือ Ovulation คือกระบวนการที่รังไข่ปล่อยเซลล์ไข่ที่สมบูรณ์ออกมาเดือนละ 1 ครั้งในผู้หญิงที่มีรอบเดือนปกติ โดยหลังจากไข่ตกแล้ว ไข่จะเคลื่อนเข้าสู่ท่อนำไข่เพื่อรอการปฏิสนธิกับอสุจิ กระบวนการนี้เกิดขึ้นจากการทำงานของฮอร์โมน FSH และ LH ที่ควบคุมการเจริญเติบโตและการตกไข่โดยตรง
หากในช่วงนั้นมีเพศสัมพันธ์และมีอสุจิที่แข็งแรงมาผสมกับไข่ที่ตก จะเกิดการปฏิสนธิและพัฒนาต่อไปเป็นตัวอ่อนในโพรงมดลูก ดังนั้นการรู้ว่าไข่ตกคืออะไร จึงเป็นพื้นฐานสำคัญของการวางแผนมีลูก
2. วันไข่ตกคือวันไหนและช่วงไข่ตกคืออะไรสำคัญกับคนที่กำลังวางแผนมีบุตรอย่างไร ?
โดยทั่วไป วันไข่ตก คือวันที่รังไข่ปล่อยไข่ที่สุกออกมา ซึ่งมักเกิดขึ้นกึ่งกลางของรอบเดือน เช่น หากผู้หญิงมีรอบเดือน 28 วัน วันไข่ตกมักจะอยู่ประมาณวันที่ 14
อย่างไรก็ตาม การตกไข่อาจเกิดขึ้นก่อนหรือหลังวันดังกล่าวได้เล็กน้อย เพราะร่างกายของแต่ละคนไม่เหมือนกัน และ “ช่วงไข่ตก” ที่มีโอกาสตั้งครรภ์สูงสุดนั้นจะกินเวลาหลายวัน ไม่ได้เกิดขึ้นเพียงวันเดียวอย่างที่หลายคนเข้าใจกัน
ช่วงไข่ตก (Fertile Window) คือระยะเวลาที่ไข่พร้อมรับการปฏิสนธิ และหากอสุจิยังมีชีวิตอยู่ในโพรงมดลูกและท่อนำไข่ ก็จะสามารถเกิดการปฏิสนธิได้ โดยทั่วไปช่วงไข่ตกจะกินเวลาประมาณ 5–6 วัน ได้แก่
- 4–5 วันก่อนวันไข่ตก (เพราะอสุจิสามารถมีชีวิตอยู่ได้ 3–5 วัน)
- วันที่ไข่ตก
- และ 12–24 ชั่วโมงหลังจากไข่ตก (เนื่องจากไข่มีอายุสั้น ไม่เกิน 1 วันหลังการตกไข่)
ดังนั้น การวางแผนมีเพศสัมพันธ์ในช่วงไข่ตกจะช่วยเพิ่มโอกาสในการตั้งครรภ์ได้มากขึ้น
สัญญาณของช่วงไข่ตก ที่สามารถสังเกตได้ ได้แก่
- มูกปากมดลูกใสและยืดตัวได้ คล้ายไข่ขาวดิบ
- อุณหภูมิร่างกายสูงขึ้นเล็กน้อยหลังไข่ตก
- อาจมีอาการเจ็บหน่วงท้องน้อยหรือปวดเอวเล็กน้อย
วิธีช่วยระบุวันไข่ตกที่แม่นยำขึ้น
- ใช้ชุดตรวจไข่ตก (Ovulation Test Kit) ที่สามารถวัดระดับฮอร์โมน LH ซึ่งจะสูงขึ้น 24–48 ชั่วโมงก่อนการตกไข่
- บันทึกและติดตามรอบเดือนสม่ำเสมอ
- วัดอุณหภูมิร่างกายพื้นฐาน (BBT) และสังเกตการเปลี่ยนแปลงของประจำเดือน
3. ปัจจัยที่ส่งผลต่อการตกไข่
การตกไข่เป็นกระบวนการที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ แต่ก็มีหลายปัจจัยที่อาจทำให้ไข่ตกไม่สม่ำเสมอหรือหยุดตกไข่ ส่งผลต่อโอกาสในการตั้งครรภ์ ดังนี้
1. อายุของผู้หญิง
- เมื่ออายุเพิ่มขึ้น โดยเฉพาะหลัง 35 ปี ปริมาณไข่ในรังไข่จะลดลงอย่างต่อเนื่อง และคุณภาพไข่จะเสื่อมลง
- หลังอายุ 35 ปีขึ้นไป โอกาสตั้งครรภ์ตามธรรมชาติจะลดลง ทั้งยังอาจเสี่ยงกับการแท้งหรือทารกมีความผิดปกติทางโครโมโซมจะสูงขึ้น
2. สุขภาพร่างกายและภาวะทางการแพทย์
- กลุ่มอาการถุงน้ำรังไข่หลายใบ (PCOS) ทำให้การตกไข่ผิดปกติหรือไข่ไม่ตก
- ภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานผิดปกติ ทั้งภาวะไทรอยด์ทำงานน้อยและมากเกินไป ส่งผลต่อการหลั่งฮอร์โมนที่ควบคุมการตกไข่
- โรคอ้วนหรือผอมเกินไป ทำให้ฮอร์โมนไม่สมดุล ส่งผลต่อการตกไข่โดยตรง
- โรคเรื้อรัง เช่น เบาหวานหรือภูมิคุ้มกันบกพร่อง อาจกระทบต่อระบบสืบพันธุ์ได้เช่นกัน
3. พฤติกรรมการใช้ชีวิต
- ความเครียดเรื้อรัง ส่งผลให้ร่างกายหลั่งฮอร์โมน Cortisol มากเกินไป ซึ่งจะไปรบกวนฮอร์โมนการเจริญพันธุ์
- การพักผ่อนไม่เพียงพอ รบกวนวงจรฮอร์โมนและคุณภาพร่างกายโดยรวม
- การออกกำลังกายที่หักโหมเกินไป ทำให้ร่างกายอยู่ในภาวะเครียดและไข่ไม่ตก
- การสูบบุหรี่และดื่มแอลกอฮอล์ เป็นตัวการสำคัญที่ทำให้จำนวนและคุณภาพของไข่ลดลงเร็วกว่าปกติ
4. ปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อม
- การสัมผัสสารเคมีบางชนิด เช่น ยาฆ่าแมลง โลหะหนัก หรือสารก่อกวนฮอร์โมน (Endocrine Disruptors) สามารถรบกวนการทำงานของรังไข่และการตกไข่ได้
การเข้าใจปัจจัยเหล่านี้จะช่วยให้ผู้หญิงสามารถปรับตัวและลดความเสี่ยงที่อาจกระทบต่อการตกไข่ได้
เมื่อเข้าใจแล้วว่าช่วงไข่ตกคืออะไร และวันไข่ตกคือวันไหนจะช่วยให้คุณวางแผนการมีบุตรได้อย่างมั่นใจยิ่งขึ้น แต่หากพบว่าไข่ไม่ตกสม่ำเสมอ หรือเกิดภาวะมีบุตรยาก การใช้ยากระตุ้นไข่ตกภายใต้การดูแลของแพทย์เฉพาะทางด้านเวชศาสตร์การเจริญพันธุ์และการรักษาภาวะมีบุตรยากก็อาจเป็นอีกหนึ่งทางเลือกที่ช่วยเพิ่มโอกาสในการตั้งครรภ์ได้มากขึ้นได้
Bangkok IVF Clinic (BIC) พร้อมดูแลคุณด้วยทีมแพทย์เฉพาะทางด้านเวชศาสตร์การเจริญพันธุ์และใช้เทคโนโลยีการรักษาที่ได้มาตรฐาน ให้คำปรึกษาและออกแบบการรักษาเฉพาะบุคคล เพื่อเติมเต็มความฝันการมีลูกของคุณ
สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม
- โทร : +(66)02-933-1584 ถึง 6
- Line@ : @Bangkokivfclinic
ข้อมูลอ้างอิง
- Right Time For Sex , When Do You Ovulate. สืบค้นเมื่อวันที่ 30 กันยายน 2568 จาก https://www.yourfertility.org.au/everyone/timing
- Periods and fertility in the menstrual cycle. สืบค้นเมื่อวันที่ 30 กันยายน 2568 จาก https://www.nhs.uk/conditions/periods/fertility-in-the-menstrual-cycle/
